مقدمه
Mercurial که اغلب با نام hg (برگرفته از نام شیمیایی جیوه - $\text{Hydrargyrum}$) شناخته میشود، یک سیستم کنترل نسخه توزیعشده (DVCS) بسیار قدرتمند، سبک و کارآمد است. این سیستم به منظور مدیریت پروژههای نرمافزاری در هر اندازه، از کوچک تا بسیار بزرگ، طراحی شده است. Mercurial تمرکز ویژهای بر سادگی، قابلیت اطمینان بالا و کارایی برای توسعهدهندگان دارد.
🌟 ویژگیهای کلیدی Mercurial
Mercurial از طریق چندین ویژگی اصلی خود را از سیستمهای کنترل نسخه متمرکز (مانند SVN) و حتی برخی از سیستمهای توزیعشده دیگر متمایز میکند:
- مدل توزیعشده (Distributed Model):
- برخلاف سیستمهای متمرکز، در Mercurial هر توسعهدهنده یک کپی کامل از تاریخچه کل پروژه (شامل تمام commitها و شاخهها) را در مخزن محلی خود دارد.
- این مدل اجازه میدهد که توسعهدهندگان بدون نیاز به اتصال دائم به سرور مرکزی، به صورت آفلاین کار کنند و commitهای محلی انجام دهند.
- سادگی و سهولت استفاده:
- Mercurial با دستورات ساده و منطقی طراحی شده است. منحنی یادگیری آن برای کاربران جدید نسبتاً ملایم است و بسیاری از دستورات اصلی آن شهودی هستند.
- پیکربندی و راهاندازی یک مخزن جدید (repository) بسیار آسان است.
- کارایی و سرعت:
- Mercurial به دلیل طراحی بهینه و تمرکز بر زبان C برای بخشهای حیاتی، در عملیاتهایی مانند commit، pull و push بسیار سریع عمل میکند.
- این سیستم به خوبی با پروژههایی با حجم زیاد فایل و تاریخچه طولانی مقیاسپذیر است.
- قلمروهای تغییر (Changesets):
- Mercurial تغییرات را در قالب Changesets (معادل commit در Git) سازماندهی میکند. هر changeset دارای یک شناسه (hash) یکتا است که تاریخچه را غیرقابل تغییر (immutable) میسازد و به قابلیت اطمینان سیستم کمک میکند.
- شاخه و ادغام (Branching and Merging):
- Mercurial از تکنیکهای قدرتمندی برای شاخهبندی (Branching) و ادغام (Merging) استفاده میکند که فرآیند توسعه موازی را تسهیل میکند.
- این سیستم ابزارهای داخلی خوبی برای حل تعارضات (conflict resolution) در هنگام ادغام دارد.
- پشتیبانی از افزونهها (Extensions):
- Mercurial یک سیستم افزونهدهی قوی دارد که به کاربران اجازه میدهد قابلیتهای هستهای سیستم را بدون تغییر کد اصلی، گسترش دهند.
🛠️ مقایسه با Git
Mercurial و Git هر دو از محبوبترین سیستمهای کنترل نسخه توزیعشده هستند و شباهتهای زیادی دارند، اما تفاوتهای فلسفی و ساختاری نیز بین آنها وجود دارد:
| ویژگی | Mercurial (hg) | Git |
|---|---|---|
| فلسفه طراحی | سادگی، ثبات و سهولت استفاده. | انعطافپذیری، قدرت و قابلیت انجام عملیاتهای پیشرفته. |
| مدیریت تاریخچه | تمرکز بر تاریخچه خطی و غیرقابل تغییر. تغییر تاریخچه (مانند rebase) معمولاً از طریق افزونهها انجام میشود. | مدیریت انعطافپذیر تاریخچه، rebase و تغییر تاریخچه یک عملیات اساسی است. |
| ذخیرهسازی | از مدل گراف جهتدار بدون دور (DAG) استفاده میکند اما معمولاً سادهتر عمل میکند. | از مدل گراف جهتدار بدون دور (DAG) پیچیدهتر با اشیاء (blobs, trees, commits, tags) استفاده میکند. |
| مخاطب هدف | توسعهدهندگان و پروژههایی که به دنبال سادگی و سرعت هستند. | توسعهدهندگان با تجربه که نیاز به کنترل عمیق بر تاریخچه دارند. |
🌍 استفاده در عمل
Mercurial در صنایع مختلف و توسط شرکتهای بزرگ متعددی مورد استفاده قرار گرفته است. سادگی و کارایی بالای آن باعث شده که در محیطهایی که نیاز به مدیریت تعداد زیادی از فایلها و تغییرات است، یک انتخاب عالی باشد.
دستورات اساسی:
| دستور | شرح |
|---|---|
| hg init | ایجاد یک مخزن Mercurial جدید در دایرکتوری جاری. |
| hg clone URL | کپی کردن یک مخزن از راه دور به صورت محلی. |
| hg add file | اضافه کردن یک فایل جدید به لیست فایلهایی که باید ردگیری شوند. |
| hg commit -m "پیام" | ذخیره تغییرات محلی در یک changeset جدید. |
| hg pull | دریافت تغییرات از مخزن راه دور (بدون ادغام). |
| hg update | بهروزرسانی دایرکتوری کاری با آخرین changeset (اغلب بعد از pull). |
| hg push | ارسال changesetهای محلی به مخزن راه دور. |
🔚 نتیجهگیری
Mercurial یک سیستم کنترل نسخه توزیعشده بسیار محترم است که با تمرکز بر سادگی، قابلیت اطمینان و سرعت، یک جایگزین عالی برای سیستمهای کنترل نسخه متمرکز و حتی سایر DVCSها است. در حالی که Git به دلیل انعطافپذیری بالا و محبوبیت جهانی اغلب انتخاب اصلی است، Mercurial در بسیاری از موارد که سادگی در عملیاتهای روزمره و تاریخچه خطی مورد نیاز است، همچنان یک ابزار قدرتمند و بهینه باقی میماند.